Yıllardır düzenlenen karikatür yarışmalarında en önemli ayrıntılardan biri de konu seçimi olmuştur. Aslında konu çok ve sonu gelmez gibidir.
Ancak her yarışma organizasyonu her konuyu kullanamamaktadır. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Dolayısıyla bu bağlamda konu çeşitliliği azalma eğilimine girerek kısıtlı bir çerçevede seçime gidilir.
Muammer KOTBAŞ
Yıllardır düzenlenen karikatür yarışmalarında en önemli ayrıntılardan biri de konu seçimi olmuştur. Aslında konu çok ve sonu gelmez gibidir. Ancak her yarışma organizasyonu da her konuyu kullanamamaktadır. Bunun çeşitli haklı nedenleri olabilir. Dolayısıyla bu bağlamda konu çeşitliliği azalma eğilimine girerek, kısıtlı bir çerçevede konu seçimine gidilir.
Bir tek konu üzerine olan yarışmalar..
Bazı organizasyonlar kendilerince özel nedenlerle belirledikleri bir 'tek' konu üzerine her yıl yarışmalarını yapmaktadırlar. Bu organizasyonlar, konu belirleme endişesinden kurtulmuşlarsa da, aynı- benzer- daha önce çizilmiş esprilerle karşılaşma riskleri vardır. Bu tür karikatür yarışmalarında daha dikkatli olmak çizerlerin sorumluluğundadır.. Tek konulu ve sürekliliği (gelenekselliği) olan karikatür yarışmalarına en iyi örneklerden bazıları şunlar; İspanya / Lleida'da "Salyangoz karikatür yarışması, Kıbrıs / Girne'de "Zeytin" konulu karikatür yarışması, ve Kanada / Ottawa'daki "Basın Özgürlüğü" karikatür yarışması.
Karikatür yarışmalarında konu özelliği yanında, konuların nasıl geniş yelpazede esprilere yansıdığı, yansıması gerektiği de, yarışmaların içeriğini zenginleştiren ayrıntılardan biridir. Portekiz / Penela'de yapılacak olan "8. Mizah Bienali "Luiz d'Oliveira Guimarães" 2022 Espinhal" karikatür yarışmasını buna örnek gösterebilirim.
Yarışma konusu "Hayvanlar, İnsan ve Gezegen".. Gayet basit ve anlaşılır. Ancak yarışma şartnamesindeki 'karikatür' bölümüyle ilgili açıklama yazısı, içeriğin zenginleşmesine katkı sağlayacak örüntüde.
Açıklama şöyle;
"Hayvanların hiciv olarak kullanılması / Bizi yöneten politik hayvan / Hayatımızdaki evcil hayvanlar / Hayvanlar ve gezegenin yaşamı - Zoomorfizmler, antropomorfizmler, ironiler, fabllar, savunucular, grafik özdeyişler, hicivler ve karikatürler dünya gezegenindeki bu hayvan evreninde neler olup bittiğini, tanıdıkları "politik hayvanlar"dan, sevinçlerini ve üzüntülerini paylaştıkları evcil hayvanlardan ve "animalitas"ın geleceği ile ilgili olarak sahip olmamız gereken endişelerden bahsettiklerini , anne Gaia'nın, diyelim ki, Dünya gezegeninden."
%20(Karton_%20%C3%9C.%20Ya%C4%9Fl%C4%B1boya)%20(10,5x%2015cm).jpg "illustration by muammer kotbas, turkey- 2006_018- (00.00.2006) (Karton_ Ü. Yağlıboya) (10,5x 15cm)") |
| (İllüstrasyon: Muammer KOTBAŞ, 2006) (Karton Üzerine Yağlıboya, 10,5cm x 15cm) |
Bu açıklamada benim hem ilgimi hem dikkatimi çeken, 'hayvan' ana başlıklı konuyu kullanılabilecek en güzel yerlerle bağlantılı kullanmaları. Çizere yüzeysel olmak yerine, derinlikli entelektüel alan yaratıyor olmaları. Araştırarak çizilenler sayesinde karikatürcüyü ve karikatür sanatını bir adım ileriye taşıyan harika bir hamle..
İki önemli kelime..
Konu açıklamasında dikkat çeken iki kelime de, yarışmaya özellik kazandıran ayrıntılar. Bir tanesi 'Zoomorfizm'..
Sanat bağlamında, yakınlaştırma, insanları insan olmayan hayvanlar olarak hayal eden sanat.
Aynı zamanda, bir hayvan türünü başka bir hayvan türü gibi betimleyen sanat veya hayvanları görsel bir motif olarak kullanan, bazen "hayvan tarzı" olarak adlandırılan sanat olarak da tanımlanabiliyor.
Eski Mısır dininde tanrılar, sadece sanatta değil, dini bağlamda da zoomorfizmin bir örneği olan hayvan biçiminde tasvir edilmiştir.
İkinci kelime ise 'Antropomorfizm'.. İnsan biçimcilik, insanî niteliklerin başka bir varlığa atfedilmesi. Hayvanlar, cansız varlıklar, doğa güçleri, monoteist ve politeist dinlerdeki tanrılar, melekler, şeytanlar, cinler ve daha başka kavramlar da "Antropomorfizm" konusu olabilir. "Antropomorfizm", Yunancada insan anlamına gelen (anthrōpos) ile şekil veya biçim anlamına gelen (morphē) kelimelerinden oluşuyor.
Portekiz'deki bu yarışmanın beğendiğim bir başka yanı da, buraya kadar barındırdıklarıyla ortaya koyduğu farklılığının bir parçası. Yarışmayı sıradanlıktan kurtaran bir teknik özellik. Çizimleri monokrom (monochrome) olarak istiyorlar. Sanatsal açıdan bunun yerinde bir koşul olduğunu söylüyorum.
Başka bir yazı konusu olacak içerik de, karikatür yarışmalarında farklı bölümler olması üzerine. Normal karikatür bölümü, grafik karikatür bölümü, karikatür portre bölümü, gençler bölümü, siyasi karikatür, bant karikatür, sadece komik karikatür vb.. Umarım yakın zamanda bunlara da değinen yazılar yazarım.
Kaynaklar:
