Muammer KOTBAŞ
Tahmin ediyorum ki; günümüzde karikatür yarışmalarını takip ederek katılım sağlayan amatör ve profesyonel karikatürcülerin gündeminde olan bir konudur normal posta ile eser göndermek.
Sayısı az olsa da, bazı yarışmalara eser gönderiminin geleneksel posta yolu ile isteniyor olması biraz can sıkıcı olabilmektedir. Nedenlerine kısaca değineceğim.
Emeğe saygı ve telif hakları
Yarışma organizasyonunun; kendince haklı nedenlere dayandırdığı ve geçerliliği olduğu bir uygulamadır bu durum. Saygı duyulması gerekir. Ancak sorgulanıp, irdelenmez değildir. Günün koşullarına göre yeniden dizayn edilme durumu her an masada olmalıdır. Çünkü söz konusu olan çizerlerin emeği ve telif haklarıdır. Dolayısıyla çizerin emeğine saygı demektir.
Konuya saygı yönüyle bakalım.
Karikatürcünün, yıl boyunca ulusal ve uluslararası olmak üzere onlarca karikatür yarışma ve sergisine katıldığını varsayalım. Her bir etkinlik için yine onlarca espri üretip çizmesi gerekecektir.. Bu çizimleri şu seçeneklerle üretmektedir.
1- Karton üzerine çizim,
2- Dijital çizim.
Bunların her ikisi de çizerin kendi üretimi olduğu için orjinal kimliklidir.
Gönderim türleri
Bu çizimler herhangi bir yarışmaya, yarışma düzenleyicilerinin şartnamelerindeki tercihlerine göre şu şekillerde gönderilmektedir.
1- Geleneksel posta ile,
a- Kartona çizimin kendisi (Orjinal imzalı)
b- Kartona çizimin kopyası (Islak imzalı)
c- Dijital çizimin çıktısı (Islak imzalı)
2- İnternet üzerinden,
a- e-Posta ile,
b- Yarışmaya ait web adresinden yükleyerek.
3- Elden teslim ederek.
Görüldüğü gibi en pratik olanı ve sürenin en iyi değerlendirildiği yöntem, ikinci bölümdeki iki yöntem.. Üçüncü seçenek yarışmanın yapıldığı şehirdeki çizerlere uygun olduğundan asıl konumuzun dışında kalıyor. Birinci bölümdeki üç yöntem ise günümüzün pratik gelişmelerine karşı daha geriden seyreden bir uygulama biçimi.
Her şey internet-web üzerinden
Oysa çağımızda alışverişten, yemek siparişine.. ürün satış pazarlamasından bankacılığa, resmi evrak teminine kadar.. kurumlara, ofislere, şubelere gitmeye gerek kalmadan neredeyse her şey internet-web üzerinden (online) sağlanırken; ikinci bir seçenek sunmadan çizerlerden geleneksel posta ile eser istemek, (bir anlamda buna zorlamak) çağın gerisinde kalmakla eşdeğer sayılabilecek bir yere konumlandırır bizi.
Üstelik şimdi COVID-19 gibi bir salgın (pandemi), interneti daha da vazgeçilmez ve kaçınılmaz yapmışken, her geçen gün iş yaşamını "home office"e dönüştürmüşken..
Orjinal eser talep etmenin sakıncaları..
'Zorlamak' diyoruz çünkü alternatif sunmadan sadece orjinal eser gönderimi talep etmenin bir takım sakıncaları, zorlukları, riskleri ve gereksiz yanları ile zaman kayıpları vardır.
Yarışmaya katılacak aday çizerlerin her biri farklı koşullarda ve değişken ekonomilerde yaşıyordur diye düşünülmeli. (Ki büyük olasılıkla böyledir.) Elbette bu değerlendirmeyi uluslararası boyutlarda ele alıyoruz, almak zorundayız.
Örneğin Avrupa kıtasındaki bir karikatür yarışmasına Küba'dan eser postalamak hiç de ekonomik değildir. İşte bu nedenle Küba'da bir kaç çizer birleşerek eserlerini tek bir pakette ve masraflarını paylaşarak uzak kıtalara göndermek durumunda kalmaktadırlar.
Yıllar önce biz de sıkça görüştüğümüz çizer dostlarla, gereksiz masraf yapmamak için tek bir zarf içinde eserlerimizi aynı yarışmaya gönderirdik. Fakat o yıllar zaten internet yoktu. Normal posta tek gönderim seçeneğimizdi.
Orijinal eseri elinden alınıyor.. Bu adil değil
Karikatürcü; normal posta ile orijinal eser talep eden yarışmaya eserini gönderdiği anda, tüm yarışma koşullarını kabul etmiş sayılıyor ve eserinin kullanım haklarını büyük ölçüde kaybediyor. Çoğu yarışmanın şartnameleri böyle hazırlanmış. Çizer, eseri ödül almadığında hem orijinal eseri elinden alınmış oluyor hem de telif haklarından yararlanamıyor. Bu hiç adil değil.
Zorunlu tutmayanlar da var
Bazı yarışmalar normal posta ile eser talep etse de bunu zorunlu tutmayıp diğer yöntemleri kullanamayacak olanlar için alternatif olarak sunuyorlar. Yani diyor ki çizere, "e-Posta ya da normal posta.. hangisi sana uygunsa o şekilde gönder!"
Bu daha adil. Ancak burada da; orijinal eserlerin devredilmesi ve telif hakları sorunu yine karşımızda duruyor.
Yarışmalara katılımda üç yöntem de uygulanmalı
Sonuç olarak en doğru olanı şudur.
Yarışmalara katılım; internet, posta ve elden olmak üzere var olan 3 yöntemle sağlanmalıdır.
Burada da iki ayrıntıya dikkat etmek gerek.
İlki; geleneksel posta ile eser gönderiminde çizere, orijinal ya da ıslak imzalı kaliteli çıktı alıp gönderme seçeneği sunulmalı.
İkincisi ise, organizasyonun arşivleme ya da orijinal esere verilen değeri baz alması nedeniyle, sadece ödül alan eserlerin orijinal çizimlerini, belli bir süre aralığı koyarak istetebilirler. Böylece, sadece ödül kazanan çizerler orijinal çalışma göndermiş olurlar. Bunu uygulayan yarışma sayısı da çok azınlıkta ne yazık ki. □
Bu içerik Kotbas Art Colors tarafından üretilmiştir.