Peki bu çizerler 'Karikatürcü' müdür?, 'Karikatürist' midir? Bu ikircikli durum, karikatür sanatı için bir sorun mudur? Karikatür çizerleri açısından bir kavram kargaşası yaratır mı? Ve karikatür takipçileri açısından, hangi kavramı hangi dalda ürün veren için kullanmalı?
Muammer KOTBAŞ
Karikatür çizgisi ile karikatür sanatına katkı koyan herkes öncelikle çizerdir. Kimisi portre karikatür çizeridir, kimisi dergi.. kimi gazete çizeridir, kimi çizgi roman, bazıları ise evrensel anlamda üretimini sürdüren çizerlerdir.
Günlük yaşamda meslek olarak görülmese de, yukarıdaki her branş aslında bir ailenin bireyleridir ve kendi dallarında birer meslektir benim için.
Peki bu çizerler 'Karikatürcü' müdür?, 'Karikatürist' midir?
Bu ikircikli durum, karikatür sanatı için bir sorun mudur?
Karikatür çizerleri açısından bir kavram kargaşası yaratır mı?
Ve karikatür takipçileri açısından, hangi kavramı hangi dalda ürün veren için kullanmalı?
Usta çizerden mantıklı analiz..
Görünen o ki; bu iki kelime, yukarıdaki ailenin her bireyi için pek de üzerinde durulmadan rahatça kullanılabilmektedir. Bunun doğru ya da yanlışlığını tartışmak bizleri aşar. Dilbilimcilerin işidir bu.
Şu an hayatta olmayan bir usta çizerle sohbetimizde, 'Karikatürcü' ile 'Karikatürist' arasındaki farkı söylemişti bana: "Karikatürcü, karikatür çizendir.. Karikatürist ise portre karikatür çizeridir!.."
Dayanak noktası neydi? Bilemiyorum, fakat bu bana mantıklı gelmişti. O günden beri bu şekilde kullanırım ve yazılarımda buna dikkat ederim. Çizgi roman çoklu karelerden oluştuğu için onu ayrı tutarsak; bir grupta evrensel, dergi ve gazete karikatürü, diğer grubu da portre karikatürü olarak sınıflandırabiliriz. Çünkü işlevleri farklı.
İlk gruptaki klasik karikatür anlayışı, olaylara, durumlara ve konulara duyarlı. Yani genel, kapsayıcı, kalıcı, eleştirel, asi hatta sanat sınırlarında saldırgan!.. Bu tarz karikatürün içinde konuyla bağlantılı çizilen kişi portrelerini ayrı tutmak gerekiyor.
 |
| Dönemin Başbakanı Ahmet DAVUTOĞLU. Bir konuya yapılan eleştiri nedeniyle söz konusu karikatürün muhatabı konumunda. (Çizgi: Ergin ASYALI, 26 Kasım 2015 Sözcü Gazetesi) |
Portre karikatür içerik olarak kişilere odaklı, kişilerin komik ve abartılı görüntülerine endeksli, onların tatmin duygularına hitap ediyor.. Yani fazlasıyla kişisel.
 |
| Karikatür Portreler.. Müşteri fotoğraflarından ya da canlı model çizimlerden yapılan ticari çizimler.. (Çizgi: Ali ŞUR, 2021) |
Durum böyle olunca, bu iki kategorik sıfatı kullanmak kolaylaşıyor. Bunun da herhangi bir olumsuzluğu olduğunu sanmıyorum. Özellikle 'Karikatürcü' kelimesinin '-cü' son eki üzerinden kelimeyi ve bazı meslekleri ve onun temsil ettiği çizerleri küçümsemek, yüzeysel bakış açısını yansıtır. Örneğin simitçi, boyacı, tornacı, mobilyacı, demirci vb. gibi mesleki kişileri vurgulayan kelimeler neden değersiz olsun ki? 'Karikatürcü' denilince de bundan neden utanç duyalım? Her mesleğin yeri ayrı, değerli ve onu yapmak onurlu bir davranıştır. Yapan kişi de emekçidir.
Her iki kelime de, kimi temsil ediyorsa bu halleriyle kulağa hoş geliyor, mesleklerine değer katıyordur. Kelimenin son eki ile ve onlara yüklenen olumlu-olumsuz anlamlarla çizerlik mesleğine değer biçilmemeli.
Söz konusu iki kelimemizin İngilizce'deki karşılığı da, (Cartoon)-'Cartoonist' ve (Caricature)- 'Caricaturist'dir.
İsteyen istediği şekilde bu kelimeleri kullanabilir. Sonuç değişmeyecektir. Tartışma her zaman doğruya giden yolu araladığı için burada da bu amaçlanmıştır.
Karikatürcü ve karikatürist emekçi dostlara esenlikler!..
Bu içerik Kotbas Art Colors tarafından hazırlanmıştır.