"Karikatürcüler Günü" Ne Zaman?

Toplumların yaşamına renk katan, duygu ve düşünce dünyasını zenginleştiren karikatür sanatı, elbette yaratıcı çizerleriyle kendini var etmektedir. Bitmek tükenmek bilmeyen bir tempo ile dünyadaki yerel ve genel her konuda söyleyecek sözü olan karikatür ve onların çizgilerinin efendisi karikatürcüler, sanatın en önemli düşünsel emekçileri arasındadır.

1 Mayıs; işçi ve emekçilerin nasıl ki emek bayramı olarak kutlanıyorsa, düşünce emekçisi olan karikatür çizerleri de benzeri bir günü hak ediyor. "1 Nisan Şaka Günü"nü bu emek konusundan ayrı tutmamız gerekiyor. Çünkü şaka günü olan o gün, doğudan batıya birçok ülkede farklı esprilerle kutlanıyor.

Karikatürcülerin, emekçi olarak hak ettikleri bir günde anımsanmak üzere, sürekliliği olacak bir güne/tarihe gereksinim duymaları ve sahip olmaları emeğe saygının da ifadesidir. Bu konuda karşımıza bir değil 2 tarih çıkıyor. İlki 5 Mayıs, yani bugün. Diğeri 7 Nisan. Bu iki farklı tarih ister istemez bir kafa karışıklığına neden olabiliyor.

Tıpkı "Öğretmenler Günü" konusunda ortaya çıkan farklılık gibi, "Karikatür Günü" tarihi konusunda da soru işaretleriyle karşılaşıyoruz. "Öğretmenler Günü" 24 Kasım'da kutlandığı gibi, UNESCO kararıyla 5 Ekim'de kutlanıyor. Ayrıca 12 Arap ülkesi ise "Öğretmenler Günü"nü 28 Şubat'ta kutlamaktadır.

Neden 5 Mayıs?..

Karikatürde yaramaz bir çocuk karakteri olan ve çizgi roman sanatçısı Richard Felton OUTCAULT tarafından yaratılan "Sarı Çocuk" (Yellow Kid), ilk kez (renkli olarak) 5 Mayıs 1895'te New York World gazetesinde ortaya çıkışının anısına bu kutlama başlamış. "Ulusal Karikatürcüler Günü" olarak kutlanmaya başladıktan yıllar sonra Ulusal Karikatürcüler Derneği, karikatür endüstrisine verilen desteği teşvik etmek ve toplum üzerindeki etkilerini takdir etmek amacıyla 1990'lı yıllarda bu tarihi ilan etti Böylece dünya ulusları 5 Mayıs gününü "Karikatürcüler Günü" olarak kutlamaktadır.

"Yellow Kid"

7 Nisan da kutlanmalı mı?..

2009 yılında kozyurt.blog'da yayımlanan bir çeviri yazısında, rahimcartoon'dan aktarılan yazıda anlatılanlar karşısında 7 Nisan'ın önemine dikkat çekiliyor. Tebriz'de diktatörlük koşullarında 7 Nisan 1906'da "Molla Nasreddin" isimli bir derginin yayın hayatına başladığı belirtiliyor.

25 yıl boyunca birçok kapatma, yasaklama, baskı gibi sorunlara karşın, toplam 748 sayı çıkabiliyor. Bu sayıların 340'ı Tiflis'de, 8'i Tebriz'de ve 400'ü de Sovyetler Birliği döneminde Bakü'de yayınlanmıştı.

O yıllarda Tebriz kentinde gazete okunması ve saklanması, büyük dinsizlik olarak nitelenirdi. "Molla Nasreddin" dergisi alanlar tespit edildiğinde evleri yakılıyor, 16 yaşındaki karikatürcü Behzad idam edilmek üzere aranıyordu. Bu koşullarda dergiyi çıkaran çizerlerin ne kadar büyük bir riskle karşı karşıya olduklarının anımsatıldığı yazıda son cümle her şeyi açıklıyor:

"Eğer siz de 'Molla Nasreddin'i onca meşaggat ve zorluklara rağmen yayınlayabilen o özgür ruhlu insanların durumunu zihninizde canlandırırsanız,

Ve eğer 'Molla Nasreddin' dergisi alan evleri yaktıklarını düşünebilirseniz ve Tebriz'in 16 yaşındaki kartunisti Behzad'ı idam etmek için aradıklarını ve...

Siz de 7 Nisan'ın Dünya Kartunistler günü olduğuna inanırdınız."

İlk resmi karikatür..

İlk resmi karikatürle ilgili adı geçen O'na atfedilen olarak John LEECH'dir. Bu ünvanın O'na verilmesinin nedeni, 15 Temmuz 1843'te çığır açan çizimini Punch dergisinde 'Karikatür No.1: Madde ve Gölge' başlığı altında yayımlanmasıdır. Bu ikonik çalışma, yalnızca modern politik karikatürlerin başlangıcını işaretlemekle kalmadı, aynı zamanda LEECH'e 'Karikatürcü' olarak anılan ilk sanatçı olma ayrıcalığını da kazandırdı.

İlgili bağlantılar :

- #nationalcartoonistday

- Kozyurt Blog