Girne'deki yarışma organizasyonunun, katılımcılardan siyah-beyaz karikatür tercih etmesine neden olan ilk gerekçe, renkli basım ve fotokopi maliyetlerini artırmasıydı. Bu geçerli bir nedendir çünkü bu tür organizasyonlarda etkinliğin sürekliliği açısından maliyet hesabı yapılması önemlidir.
Muammer KOTBAŞ
Girne Belediyesi'nin (Kıbrıs) bu yıl düzenlediği "23. Zeytin Festivali Uluslararası Zeytin Mizah Şenliği 13. Uluslararası Karikatür Yarışması"na gönderilecek karikatürlerin siyah-beyaz olması istendi ve bu zorunlu tutuldu.
Yerli-yabancı karikatür yarışmalarında ilk kez böyle bir koşul zorunlu tutuluyordu. Bu uygulamanın bir benzeri Portekiz/Penela'da her yıl düzenlenen "'Luiz D'OLIVEIRA GUIMARAES' Mizah Bienali"nde bir farkla yapılıyor. Sadece siyah-beyaz karikatür isteniyor ancak, renkli bir çizimin siyah-beyaz (gri tonlamalı) versiyonu da gönderilebiliyor.
"Zeytin" karikatürleri siyah ve beyaz..
Girne'deki yarışma organizasyonunun, katılımcılardan siyah-beyaz karikatür tercih etmesine neden olan ilk gerekçe, renkli basım ve fotokopi maliyetlerini artırmasıydı. Bu geçerli bir nedendir çünkü bu tür organizasyonlarda etkinliğin sürekliliği açısından maliyet hesabı yapılması önemlidir. Üstelik günümüzde bütün dünya ülkelerinde yaşanan (her ülkenin kendine göre) ekonomik sorunlar, krizler bu uygulamaya haklılık payı kazandırmaktadır.
İkinci tercih nedeni ise, konunun asıl önemli olan tarafı diyebileceğimiz gerekçedir. Yarışma şartnamesinde belirtildiği üzere; "Karikatürlerin renklere boğulması sonucu yansıtılmak istenen esas konu geri plana atılmaktadır. Halbuki karikatürün özü siyah ve beyazdır. Karikatür pratik bir şekilde anlatacağı konuyu sadece çizgiler ile yansıtmalıdır." denilerek, karikatürcülerin dikkatlerine sunmak ve yeniden bir sanatsal değerlendirme yapmalarına olanak tanımaktı.
İşin özünün daha da anlaşılır olması için bu bölümdeki son cümle şöyle bitiyor: "Bu nedenlerden dolayı bu yıldan itibaren yarışmaya gönderilecek karikatürleri BEYAZ ZEMİN ÜZERİNDE (Gri tonlama kabul edilmez.) SADECE SIYAH ÇİZGİLER İLE KABUL EDECEĞIZ."
Karikatürün özü siyah-beyaz mı?
1928 yılında "Mickey Mouse", 1933 yılında "Temel Reis" ve 1940'da "Tom ve Jerry" gibi çizgi filmler ilk gösterime girdiklerinde siyah-beyazdılar. Dönemin gelişmişliği ölçüsünde ilerliyordu her şey. Hareketlerde, arka planlarda algılama zorluğu yaşanıyordu. Çizgi film sektörünün çok yararlandığı renkli dönemin başlamasıyla karakterlerin renklendirilmesi, görsel algılamaya olumlu katkıları oldu. Teknoloji geliştikçe son derece nitelikli animasyonlar günümüzde yerini aldı.
Karikatür, matbaanın gelişimiyle etkisini siyah-beyaz çizimlerde daha çok gösterirken; renk kullanımıyla bu olumlu etki anlatımın önüne geçerek daha çok görsel bir sunum objesine dönüşmüştür. Sanat anlamında karikatürden söz ettiğimize ve konuyu bu bağlamda tartışmamız gerektiğine göre, özünde eleştiri unsuru taşıdığı için sanattır karikatür. Bunu birkaç çizgi ve içinde yüklü olan mizahla yaptığı için de çizerinin yaratıcılığı söz konusudur.
Renk özgürlük alanıdır..
Karikatürde renk kullanılması tamamen kişisel bir tercihtir. Şöyleki; eğer çizer eserinin belirli bir amaca hizmet ettiğini, görsel ve sanatsal etkisini artıracağını, anlatıyı zenginleştireceğini düşünüyorsa, istenilen estetik ve anlatıma bağlı olarak rengi kullanabilir. Hatta eserini tümüyle renklerle de tamamlayabilir. Onun özgürlük alanındadır bu tercih. Dolayısıyla sanatta gelişmeyi engellemeyen bir özgürlük alanı olduğu için bugün çizerler dijital çizim ve renklendirme uygulamalarını da kullanmaktalar.
Karikatürcüler siyah ve beyazdan oluşan karikatürlerindeki fikirleri dikkat dağıtmadan etkili bir şekilde iletebilmeleri için, pratiklik ve basitlikle halledebildiği anlatım biçimini kullanmalılar. Karikatür sanatının gelişmesi yönünde arayışlarda olmak yanında, özellikle uluslararası karikatür yarışmalarında anlatımın ve mizahın ön planda olmasına dikkat etmeli.
Bu anlayış, netliği artıracağı gibi çizgileri ve ayrıntıları daha da vurgulayarak dikkat dağıtıcı unsurları azaltacak, stilistik bir seçimin eseri olacaktır.
Siyah-beyaz çağın gerisinde mi?
Karikatür çizmeye renklerle başlamış ve hiç siyah-beyaz karikatür çizmemiş dijitalci çizerler bu durumda zorlanabilirler. Karton üzerine doğrudan çini mürekkebi, tarama ucu ya da çeşitli uçlu hazır çizim kalemleri ile çalışmamış oldukları için, bu tarz çalışma biçimini 'çağın gerisinde' olarak niteleyebilirler. Oysa doğru olan, siyah-beyaz yönüyle karikatürün anlatımının hiç eskimediği ve her koşulda kendini var edebildiğidir.
Aynı biçimde, hiç renkli çalışmamış, dijitali benimsememiş bir çizer de çağı yakalayamadığı için kendini sanatsal anlamda geliştirebilecek avantajlardan, özelliklerden uzak tutmuş olacaktır.
Rengi her zaman her koşulda kullansanız da, siyah-beyazın tadını her zaman hissedin! ◾
- Karikatür Yazıları Arşivi
.jpg "saul steinberg (1914-1999)")
Kaynaklar :
Çizim Örnekleri:
Ercan BAYSAL (2) * Ercan BAYSAL (4)
Ercan BAYSAl (3) * Ercan BAYSAL (Kartpostal)
.jpg "saul steinberg (1914-1999)")
Alberto JEREZ * Saul STEINBERK
Leon Battista-ALBERTI * SergeyDROZDOV
Oleg KOVALENKO * Vacheslav SHIKOV
Hüseyin TANYERİ * (.......)
Bu içerik Kotbas Art Colors tarafından hazırlanmıştır.