Karikatürcü Kovmak Güç Zayıflığı Mıdır?

Steve BELL
Karikatürcü

Karikatürün anlatımı bahane edilerek çizere yönelik her türlü saldırılar (Örn: Charli Hebdo Saldırısı, 2015), 

geçmişte olduğu gibi günümüzde de sürmekte.. 

Sonuçta yapılan şey, bir zemin üzerine çizgiyle aktarılan abartılı kompozisyonun anlattıklarıdır. Biz buna kısaca 'çizgiyle mizah yapma sanatı' diyoruz. Yani 'basit' bir çizim işte!.. 

Muammer KOTBAŞ

The Guardian gazetesi, 42 yıllık çizeri Steve BELL'i bir karikatürü yüzünden işten çıkardı. 17 Ekim 2023 tarihinde gündeme gelen ve dünya basınında yer alan bu haber oldukça ilgi çekti. İşten çıkarılma gerekçesi olarak BELL'in İsrail/Hamas çatışmasıyla ilgili olarak, İsrail Başbakanı Benjamin NETANYAHU'yu çizdiği karikatüründeki esprisiydi. 

Karikatürle ilgili espri ve konusuna az sonra tekrar döneriz.. 

Burada asıl önemli olan; sanat gibi özgür olması gereken bir disiplinin, gücü elinde bulunduranlar tarafından çıkarları doğrultusunda yönlendirilmesinin, sorunun temelini oluşturmasıdır.

'Gırgır' ve 'Fırt' dergilerinde çalıştığım dönemde, (Oğuz ARAL sonrası) kimi karikatürlerin yayımlanması ve/veya zam talebi gibi konuyu gündeme getiren çizerin anında nasıl kovulduğuna tanık olmuş biri olarak, bu güç kullanma anlayışına hep karşı oldum.

Sanat/sanatçı, karikatür/karikatürcü.. hepsi de özgürdür, özgürlükçüdür, bağımsızdır... Öyle olmalıdır.. Dış etki ile sınırlandırılamaz. Karikatür çizeri özgün istenci ile üretimini sürdürür. Yapıtlarını beğenmeyen, karşı çıkan olacaktır. Bu durumda bir gücün engelleyici baskısına boyun eğmek demek, bir sonraki aşamadaki baskılara, zorbalığına da teslim olmak demektir. Yine o 'Sarı Öküz' örneğindeki gibi, her seferinde ödün vermek demek, bir süre sonra o yönlendirici gücün açıp/kapadığı robotu olmak anlamına gelecektir.

Steve BELL'in The Guardian gazetesinden kovulmasına neden olan karikatürü:
- "Gazze sakinleri!. Şimdi defol!.."

Steve BELL'in başına gelenlerden sonra aynı gün Köksal ÇİFTÇİ'nin "Behice BORAN'ı Çizmek" başlıklı anı yazısında söz ettiği geçmişe dair yaşadıkları, yukarıdaki görüşleri de doğrular nitelikte..

"Gazze sakinleri.."

Gelelim Steve BELL'in karikatürüne. 

Karikatürde Benjamin NETANYAHU, elinde boks eldivenleri olduğu halde çok beceriksizce de olsa neşterle Filistin haritasının şeklini kendi etinden kesmeye hazırlanırken görülüyor.

Steve'in söz konusu karikatürü çizerken esinlendiği bir olay ve bir başka karikatür vardı. 

ABD'nin 36. Başkanı Lyndon JOHNSON vücudunun aynı yerinde, Vietnam şeklinde bir yara izini gazetecilere gösterdiği fotoğraf çıkış noktasıydı. JOHNSON'un safra kesesi ameliyatının yara izlerini gösterdiği bu fotoğraftan hareketle Karikatürcü David LEVINE de bu olaya gönderme olarak bir karikatür çizmişti. 

Lyndon JOHNSON
(Foto arşiv: X/The'60sat60)

Karikatürde, bu ülkelerde gerçekleştirilen eylemlerin, başkaları gibi kararları veren kişiye zarar verici veya belirleyici olduğunu betimliyor.

Karikatürcü Steve BELL yukarıdaki olay ve karikatür esprisiyle bir karşılaştırma olarak gündeme dair (güncel) 'NETANYAHU' karikatürünü çizmiş ve gazeteyle sözleşme yenileme tarihine 6 ay kala, The Guardian yönetimi tarafından işine son verildi. 

(Çizgi: David LEVINE)
(Kaynak: )

Gelişmelerin ardından Guardian'ın bir sözcüsü medyaya şunları söyledi: "Steve BELL'in sözleşmesinin yenilenmemesine karar verildi. Steve BELL'in karikatürleri son 40 yılda Guardian'ın önemli bir parçası oldu; ona teşekkür ediyoruz ve ona başarılar diliyoruz." 

Karikatürün anlatımı bahane edilerek çizere yönelik her türlü saldırılar (Örn: Charli Hebdo Saldırısı, 2015), geçmişte olduğu gibi günümüzde de sürmekte.. Sonuçta yapılan şey bir zemin üzerine çizgiyle aktarılan abartılı kompozisyonun anlattıklarıdır. 

Biz buna kısaca 'çizgiyle mizah yapma sanatı' diyoruz. Yani 'basit' bir çizim işte!.. (Burada sözünü ettiğim basitlik, küçümsemek anlamında değil; çizginin insan öldüren bir silah değil, yalnızca estetik bir çizgi olduğu  anlamındadır.)

Ancak karikatür çizimi anlattıklarıyla o kadar büyük ve etkili güce sahip ki, baskıcı gücü elinde bulunduranların da farkında oldukları bu etkin güç karşısındaki acizliği, daha da baskıyı artırmalarına yol açıyor. 

Karikatür sanatı her şeye karşın onurlu çizerleriyle varlığını sürdürecektir.

Karikatür Yazıları >>

Bu içerik Kotbas Art Colors tarafından üretilmiştir.