Avrupa Karikatür Ödülü Aday Karikatürlerini Nasıl Değerlendirdim?

Muammer KOTBAŞ

Hollanda'da geleneksel olarak düzenlenen "Avrupa Karikatür Ödülü"nün (European Cartoon Award) bu yıl da finalist çizerlerinin uzun ve kısa listeleri geçtiğimiz günlerde açıklandı. Yarışmaya 25'in üzerinde ülkeden 400'den fazla katılım oldu. Yayımlanmış basın karikatürlerinin yarıştığı bu organizasyonda alınan ödüller, karikatür dünyası açısından bir prestije sahip diyebiliriz. 

İlk açıklanan uzun liste 40 isimden oluşuyor ve Türkiye'den sadece Ahmad RAHMA ismi bu listede bulunuyor. İkinci açıklanan 16 kişilik finalist listesinde dünyaca tanınmış usta çizerler yer alıyor. 

ECA 2023'ün Kazananları 14 Eylül'de Lahey'deki Beeld & Geluid müzesinde açıklanacak. (Jüri, benim değerlendirmelerimden umarım etkilenmez.) Jürinin objektif karar alacağından eminim.

Bu yılın 16 finalist eserlerini inceleyip, şöyle kısaca yüzeysel bir değerlendirme yaptım. Bunun az da olsa yararlı olacağı kanısındayım. Ustaların çizimlerine, çizgi ve espri anlayışlarına saygı duyduğumu belirteyim.

Angel BOLIGAN - Meksika

Çizgilerini beğendiğim bir usta. Karikatürlerde sık kullanılan nesnelerden biri olan yürüyüş bandının yüzeyini, dolar banknotu ile oluşturmak ve ekrandan finansal gelişmeleri takip ediyor olmak iyi bir buluş olmuş.

António ANTUNES - Portekiz

Geçmiş dönemlerde sık sık gündeme gelmiş ve çok çizilmiş bir konu. Ancak çizer burada kompozisyon, renk-leke dengesi ve açıklık-koyuluk düzeyini çok iyi kullanmış. Özellikle sakalı oluşturan idam iplerindeki ayrıntı, ışık ve parlaklık dikkati çekiyor.

Ben JENNINGS - Birleşik Krallık

Gündemden düşmüş bir konu olsa da, benzerlerinin yaşanmaması için gündemde olması gereken bir konu. Katar 2022 Dünya Kupası inşaat projelerinde Güney Asya ülkelerinden 5 milyon kişi çalıştı. Fakat güvenlik kuralları görmezden gelindiği için 6.500 göçmen işçi bu süreçte iş kazalarında hayatını kaybetti. Çizer konuyu harika bir kompozisyon ve anlatımla ele almış. Çizimdeki özgünlük, konunun anlatımını güçlendiriyor. 

Cláudio Antônio GOMES - Brezilya

Son yıllarda günümüz konularından sürekliliği olan, yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen sanal ortam ya da sosyal medya konusu. Kendi içinde sorunlarla da gündem oluşturan ve bizi içine çeken girdap gibi. Karikatürdeki karakterin burnu uzamış Pinokyo maskesiyle engeli aşması, esprinin vurucu yanı. 

Cristina SAMPAIO - Portekiz

Oldukça güncel bir konu. Rusya lideri Putin'in yaptıklarına bir eleştiri olarak çizilmiş bu karikatürde, çok sık kullanılan "Üç Maymun" göndermesi kullanılmış olsa da, yerel kültüre ait objenin (Matruşka Bebekler) yer alması, özgünlüğü artırmış. Renk seçimi de gayet iyi, yerinde olmuş.

Emad HAJJAJ - Ürdün

İran'daki Molla rejiminin en çok ses getiren protesto gösterilerinin yaşanmasına neden olan konu ele alınmış. 22 yaşındaki genç kız Mahsa AMINI'nin başörtüsünü kurallara göre bağlamaması gerekçe gösterilerek, 16 Eylül 2022'de gözaltında iken öldürülmesiyle başlayan olaylar, ülkenin birçok şehrine yayılmıştı. Olaylarda en çok da, başörtülerini çıkararak protesto gösterilerini sürdüren kadınlar ön plandaydı. Çizer konuyu ve yaşananları ustaca bir espri ve sade bir çizgiyle anlatmış.

Harry BURTON - İrlanda

Mısır'da yapılan ve ülke liderlerinin katıldığı dünya iklim konferansı konusuna bir eleştiri getirilmiş. Dört karede gerçekleştirilen anlatımda, Mısır piramitlerine gönderme yapılarak liderlerin tutumu, bir anlamda dört mevsim olarak gelinen sonuca bir ayna tutulmuş. Anlatım gayet basit ve yalın.

Marco De ANGELIS - İtalya

Yine son yılların insani dram öykülerine yol açan "Mülteci" konusu (ya da sorunu). Bu konuda da çok espri üretildi, çizildi. Aralarında çok iyiler vardı elbette. Bu karikatür de onlardan biri benim açımdan. Özellikle umudun düşünüldüğü kurtuluşa varılacağının hayal edildiği yerde bina olarak kapıların kullanılmış olması, espriyi özel hale getiriyor. Renk tonlarıyla sade ve rahat bir çizim.

Marilena NARDI - İtalya

Basın özgürlüğünü ele almış bir karikatür. Espriyi güçlendiren özellik, basının kelepçe objesiyle sansürlenmiş olması yanında, onun özgürlüğünün simgesi ve garantisi olan kanatların gazete olarak çizilmesi, dolayısıyla kanatların zincirlenmiş olması. Sadelik, genel çizim, renk-leke tonlaması ve kompozisyon olarak emeğe-düşünceye saygı hak ediyor.

Mihai Gabriel BOBOC - Romanya

Burada da, karikatürcü Ben JENNINGS'in (yukarıda) işlediği aynı konu ele alınmış. Anımsanacağı üzere, 20 Eylül 1932'de Rockefeller Center'ın bir bölümünü oluşturan RCA Binası'nın 69. katındaki işçilerin poz verdiği o ünlü fotoğraf. Yerli yabancı bir çok çizerin kullandığı bir sahne. Çizerimiz burada, farklı bakış açısıyla Katar'daki işçi ölümlerine dikkati çekmiş.

Patrick CHAPPATTE - İsviçre

Uluslararası gündemdeki önemli konu olan Rusya-Ukrayna ayıbını ele almış çizerimiz. (savaşmak, modern insanın ayıbıdır). Bu çatışmada, gelinen noktaya yerinde bir vurgu yapılmış. Taramalar yerinde ve ustaca olduğunda karikatür daha bir estetik duruyor. CHAPPATTE'nin karikatürlerini fırsat buldukça takip ederim. Aynı tadı her seferinde aldığımı söylemeliyim.

Plop & KanKr - Fransa

İklim bağlamında kuraklığa, çölleşmeye dikkat çekilmiş bir karikatür. Önümüzdeki uzun yıllarda da insanlığı meşgul edecek, sürekli gündemimizde kalacak ve çizerlere daha çok espri bulduracak önemli bir konu. Klasik bir "Tehlike anında camı kırınız" esprisi. Objeleri değiştirerek varyasyonları çoğaltmanız olası..

Raimundo Rucke SOUZA - Brezilya

Tek ses çıkaran medyaya bir tepki karikatürü. Sorunu yerinde tespit etmenin en doğrusu olduğunu gösteren espride, çizim rahatlığı, sadeliği ve siyah-beyaz-gri tonlama renkleriyle, okuyucunun hedefe odaklanmasını kolaylaştırıyor. Bu açıdan başarılı bir çizim olmuş.

Sinisa PISMESTROVIC- Avusturya

Sadeliği ve siyah-beyaz dengesiyle güçlü kompozisyon, esprisiyle daha da güçlenmiş ve benim beğenimi kazanmış diyebilirim. Silahlanma yarışı çok yerinde bir espriyle anlatılmış. Şunu da gözden kaçırmamalı ki, bomba olarak çizilmiş tanelerin yerine başka herhangi bir obje koyulduğunda, benzer espri ortaya çıkacağı için, çizerlerin tekrara düşmemesi açısından dikkatli olmalarını gerektirecek.

Tjeerd ROYAARDS  - Hollanda

Mülteciler ve AB karikatürlerinden biri daha. Bu tür konular gündemde oldukça, çizerleri farklı espri bulması zorunlu oluyor. Bu karikatürdeki farklılığı oluşturan ise, mültecilere ait sadece yarı batmış bir botun görüntüde olması ve denizdeki dalganın kuru kafa olarak çizilmiş olması. Espriyi asıl farklı ve güçlü yapan bu iki çizimin özelliği.

Víctor SOLIS - Meksika

Bir çocuğun kaleminden çizimler esprisi karşımıza sıkça çıkanlardan. Burada kompozisyon biraz karışık gibi dursa da, anlatımı güçlendiren ayrıntılar bu karışıklığı olağan saymamız gerektiğini hissettiriyor. Aynı karenin içinde çevre, iklim krizi, çölleşme, buzulların erimesi, savaş, yoksulluk vb. bir dolu sorunu görebiliyoruz.

-----

Avrupa karikatür Ödülü

Avrupa Basın Ödülü ve Studio Europa Maastricht tarafından finanse edilen Avrupa Karikatür Ödülü, 2019'da (New York Times gazetesinin editoryal karikatürleri yayınlamayı durdurmaya karar verdiği yıl), karikatürcüleri ifade özgürlüğü ile temel çalışmalarında teşvik etmeyi ve onları savunmayı amaçlıyor. Artan sansüre ve hatta ölüm tehditlerine ve şiddete karşı ve Carlos David Fuentes'in çizimi, neden olduğu tüm yıkım ve ölümlere rağmen savaşa karşı bir uyarı çığlığıdır. Diplomatik yol ve müzakere, çatışmanın sona ermesine yol açacak.

Karikatür Yazıları >>

Bu içerik Kotbas Art Colors tarafından hazırlanmıştır.