 |
| (Karton üzerine guvaş boya. 35x50 cm. ©1999) |
Sorunu çözmek yerine, ironi ile espri yaparak ve her şeyi zorunlu olarak kabullenerek sorunu çözmemiş oluyorsunuz.
İkinci Bir Emre Kadar İroni Yapılmamalı
Muammer vKOTBAŞ
Yaşamın birçok alanında otoriter baskılar ve yaptırımlar arttığında, bazı düşünce ve gerçeklerin dile getirilmesi zorlaşır. Hatta getirilemez bile. Durum böyle olunca hukuk düzeni çerçevesinde verilecek tepkiler de verilemez olur. İçinden çıkılmaz gibi görünen bu sıkışmışlık ortamı toplumları farklı bir çıkış noktasına yönlendirir.
Bu çıkış noktası mizahın bir türü olan, ince alay dediğimiz, alay etmek ve biraz da eleştirme biçimi olan "ironi"dir. Kısaca ironi; söylenenin tam tersinin kastedildiği ifadedir. Bir durum ya da kişi için kullanılır. Sokrates'in iki aşamadan oluşan diyalog yönteminin birincisidir ironi.
"Dosyan da güzelmiş!.."
Karikatür çizmeye başladığım 1980'li yıllarda, çizginin ardına düşüp Trabzon'dan İstanbul'a gittiğim bir defasında; karikatür dosyamla "Limon" mizah dergisine uğradım.
İlgili çizer arkadaş karikatürlerimi inceleyip herhangi bir yorum-eleştiri yapmadan bana geri verdi. Yüzünde beliren hafif bir gülümseme ve mimikleri moralimi biraz bozmuştu. Ben "tek bir söz etmeyecek mi?" diye düşünürken, O gülümsemesini sürdürerek "Dosyan da güzelmiş!.." dedi.
Evet karikatürlerimin dosyası çok özenli ve güzeldi. Buna karşın karikatürlerimin çizgisi zayıftı, Sanırım esprilerde de dergiye uygununu bulamadı ve bir yorum da yapmadığı için, bu aşamada dosyam üzerinden ironi yapmıştı. Espri ve çizgilerimin yetersizliğini dosyaya dikkati çekerek küçük bir ironi ile beni eleştirmiş oldu.
Tehlikesiz eleştiri..
Günlük yaşamımızda ironi ile anlatım çok sık kullanılır durumda.. Bazı kişi ve durumlar için, gerçekleri olduğu gibi söyleyemeyenler, dolaylı yol olan ironiye başvurarak aslında söylemek istediğini üstü örtülü söylemiş oluyor. Böylece eleştirisini kendi adına tehlikesiz yaparken hem yasal olarak suç oluşmasını önlemiş oluyor hem de otoriter baskısından kendini kurtarmış oluyor.
Örneğin radyolardaki bazı programlarda, sokakta, kalabalık ortamlarda ve çeşitli mekanlarda birçok eleştiri, dolaylı yol olan ironi üzerinden esprili bir şekilde sıkça yapılıyor. Bilgi birikimine sahip olmayanlar açısından ise, ironinin ne demek olduğu bilinmediğinden, söylenenleri yanlış anlayıp tepki gösterilebiliyor.
Sorunlar ironi ile çözülür mü?..
Elbette çözülmez. Örnek verelim.. Küçük bir bahçeniz var ve orayı sulayan küçük bir su yolunuz (ark) var. Bir gün yan bahçenin nevrotik ve despot silahlı sahibi, size sormadan, su yolunun yönünü kendi bahçesine yönlendiriyor. Sizin bahçeniz susuz kalmaya, ekinler kurumaya başlıyor. Duruma itiraz etmek, söz konusu kişiye karşı sorunu çözecek bir yaptırımda bulunmanız gerekirken, sessiz kalarak tepkisiz bir birey haline geliyorsunuz. Bu sıkıcı durumdan ancak ironi yaparak çıkabiliyor kısmen rahatlıyorsunuz. Ve "Yardıma ihtiyacınız var mı?" diye soruyorsunuz silahlı komşunuza. Aksi halde karşı taraf yasa dışı davranışı ile size zarar verebilir.
Bu durumda da sorunu çözmek yerine, espri yaparak ve her şeyi zorunlu olarak kabullenerek sorunu çözmemiş oluyorsunuz. Süreç böyle devam ettiğinde, kötü komşunuz bahçenizi de size sormadan elinizden alabilecek.
Eğer zarar veren sorunlara karşı, çözüm üretmeyince ya da kapatılan çözüm yollarına giden yollar kapatılmışsa bu duruma karşı tepki olarak daha çok öne çıkan "İroni" yapmak demek, ortada çözümsüz duran kaotik sorunu normalleştirerek kabul etmek demektir.
Sorunların çözümü ironi yapmakta değil, bir şekilde sorunun çözümüne odaklanmaktadır.
Son olarak sevdiğim bir ironi..
Türkiye'de ileri saat uygulamasından vaz geçildiği için, kış günleri sabahın karanlığında okula, işe gidenlerin yaşadığı zorlukları biliyoruz. Böyle bir sabahta belediye otobüsüne binen bir yolcu şöföre
- "İyi geceler!.." diyerek otobüse binmesi harika bir ironi örneğidir. 🔴
Bu Sitede yayımlanan yazı ve görsellerin fikri sorumluluğu eser sahiplerine aittir
Bu içerik Kotbas Art Colors tarafından derlenmiştir.